Pracownicy Instytutu prowadzą badania zorientowane na dziedzictwo kulturowe Lubelszczyzny, Polski i Europy Środkowej. Obejmują one wszystkie epoki w dziejach człowieka i koncentrują się wokół następujących zagadnień:
- najstarsze dzieje człowieka w Europie i na ziemiach Polskich,
- społeczności wczesnorolnicze w Polsce i Europie Środkowej,
- Polska i Europa Środkowa w epoce brązu i początkach żelaza,
- Europa czasu wielkich grup etnicznych: Celtowie, Germanie i wschodnioeuropejsko-azjatyckie plemiona koczownicze,
- kontakty ludów Europy Środkowej z cywilizacją śródziemnomorską,
- wczesne średniowiecze, kształtowanie się państwowości polskiej,
- archeologia funeralna,
- archeologia współczesna,
- metodyka i metodologia archeologii,
- muzealnictwo i ochrona zabytków.
W Instytucie prowadzone są interdyscyplinarne, transgraniczne badania naukowe, pracownicy działają w licznych gremiach naukowych w kraju i zagranicą, m.in.: Polskiej Akademii Nauk, Narodowym Centrum Nauki, Deutsches Archäologisches Institut czy European Association of Archaeologists. Zasiadają również w radach naukowych muzeów (m.in. w: Muzeum w Tomaszowie Lubelskim, Muzeum w Hrubieszowie oraz Muzeum Narodowym w Lublinie).
W ramach ostatniej ewaluacji jakości działalności naukowej Instytut Archeologii UMCS uzyskał najwyższą kategorię A+.
Pracownicy Instytutu związani są z takimi czasopismami jak: „Sprawozdania Archeologiczne”, „Archäologisches Korrespondenzblatt”, „International Journal of Historical Archaeology” czy „Quaternary International”.
Instytut Archeologii UMCS
Wydział Historii i Archeologii UMCS
Film zrealizowany przez Biuro Promocji i Popularyzacji Nauki UMCS
